De 10 basisrechten van elke actievoerder

Opkomen voor je mening is een fundamenteel recht. En er zijn veel manieren om dat te doen. Je kan betogen, een sit-in organiseren, een bordje dragen, een flyer uitdelen, een slogan scanderen, …

Wees je bewust van je rechten als actievoerder en verdedig de dingen die jij belangrijk vindt.

1. 

Je recht op vrije meningsuiting en vereniging staat in de Grondwet. Dit omvat je recht om pamfletten uit te delen, te betogen, slogans te scanderen enz. De Grondwet staat hoger dan een politiereglement, dus laat je niet te snel intimideren.

2.

Actievoeren doe je nooit alleen. Laat je daarom niet isoleren en hou je ogen en oren goed open. Bescherm de mensen rondom jou en kom ook op voor hun rechten. Bij moeilijkheden met de politie kunnen actievoerders dienstdoen als getuigen.

3.

De politie in uniform of in burger mag alleen je identiteit controleren met een wettige reden, maar is niet verplicht om je die reden te vertellen. Je mag er natuurlijk wel naar vragen. Je bent verplicht om je identiteitskaart te overhandigen, maar je moet ze ook meteen terugkrijgen. Opkomen voor je mening is geen ordeverstoring en is niet strafbaar.

4.

Je mag het optreden van de politie of een gerechtsdeurwaarder enkel fotograferen of filmen als het bijdraagt aan het publiek debat. Je schendt de privacy en het recht op afbeelding niet als je de gezichten onherkenbaar maakt bij publicatie. Omgekeerd is het niet normaal dat de politie foto’s van jou neemt terwijl je actievoert.

Sommige agenten dragen een bodycam waarmee ze bedreigende situaties kunnen filmen. Als ze de bodycam activeren, zijn ze verplicht om de hele interventie te filmen. Je kan ook zelf aan hen vragen om een interventie te filmen, bijvoorbeeld als je je bedreigd voelt. Het gebruik van de bodycam moet vermeld staan in het proces-verbaal en de beelden worden bewaard in een register.

5.

Gerechtsdeurwaarders zijn openbare ambtenaren met bepaalde wettelijke taken. Ze doen bijvoorbeeld vaststellingen die als bewijs gebruikt kunnen worden in een rechtszaak of brengen je officieel op de hoogte van een gerechtelijke beslissing. Tijdens een actie vermijd je best alle contact met een deurwaarder. Geef zo weinig mogelijk informatie. Je mag weigeren om je naam te geven aan een deurwaarder.

6.

Een administratieve aanhouding mag niet meer dan 12 uur duren en geldt wanneer je niet beschuldigd wordt van een misdrijf. Word je wél verdacht van een misdrijf, dan riskeer je een gerechtelijke aanhouding die tot 48 uur kan duren.

Als de politie je arresteert, moet je bij binnenkomst en bij vrijlating een register tekenen. Lees het register na en laat fouten aanpassen. Onderteken het pas als alles correct is.

7.

De politie mag jou en je bagage fouilleren bij je arrestatie, als ze denkt dat de openbare orde wordt bedreigd of dat je een gevaarlijk voorwerp in uw bezit hebt. Ze mag je alleen bij heel specifieke aanwijzingen uitkleden en zeker niet op straat.

8. 

Alles wat je zegt tijdens een ondervraging door de politie, bijvoorbeeld ook terwijl je in de combi zit, mag tegen jou en anderen worden gebruikt. Je hebt een absoluut recht om te zwijgen en niemand kan je verplichten om verklaringen af te leggen of iets te ondertekenen. Het is best om niets te verklaren zolang je geen advocaat hebt kunnen spreken.

9.

Bij een administratieve aanhouding mag je niet worden ondervraagd en heb je geen recht op een advocaat. Bij een verhoor tijdens een gerechtelijke aanhouding heb je dat recht wel. Dit is wel op je eigen kosten, tenzij je recht hebt op juridische bijstand.

10.

Steden en gemeenten leggen soms gemeentelijke administrative sancties ("GAS-boetes") op na een protest. Je kan een verweer aantekenen bij de gemeente en in het verweerschrift verwijzen naar je fundamentele recht op protest. Je mag ook vragen om je verweer mondeling uiteen te zetten. Schakel eventueel de hulp van een advocaat in.
De uiteindelijke beslissing volgt ten laatste binnen de 6 maanden na de vaststelling van de feiten. Als de GAS-boete definitief wordt opgelegd, heb je 1 maand de tijd om in beroep te gaan bij de politierechtbank. Dat doe je het beste met advies en ondersteuning van een advocaat.

Sta op voor je rechten en protesteer!

Protesteren doe je samen. Zo bescherm je elkaar en zijn er getuigen als er iets misgaat.

De politie mag niet schelden, slaan of je vernederen. Gebeurt dat toch? Vraag dan aan een advocaat hoe je hierop het beste reageert.

Schakel onmiddellijk een dokter in om vaststellingen te doen bij slagen en verwondingen.
 

De wet beschermt jou als actievoerder. Je vindt relevante rechtsartikels o.a. in:

• de Grondwet:
  • artikel 19: vrijheid van meningsuiting
  • artikel 26: vrijheid van vergadering
  • artikel 27: vrijheid van vereniging
• het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
  • artikel 10: vrijheid van meningsuiting
  • artikel 11: vrijheid van vereniging

Wil je juridische bijstand bij jouw actie? Met Progress Lawyers Network kunnen we legal teams voorzien. Lees er meer over via de knop hieronder.