Checklist sociale verkiezingen

Wat zijn sociale verkiezingen?

In 2024 hebben alle bedrijven met meer dan 50 werknemers sociale verkiezingen georganiseerd, een cruciaal moment voor de werknemers om hun stem te laten horen. De verkozen vertegenwoordigers van de vakbond zullen de komende vier jaar de belangen van de werknemers behartigen in de ondernemingsraden (OR) en de Comités voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW). Deze organen spelen een sleutelrol in het waarborgen van goede arbeidsomstandigheden en veiligheid op de werkvloer.

Dit artikel is bedoeld om je te helpen bij een goede voorbereiding op de volgende sociale verkiezingen. Die zijn gepland voor 2028, maar uit ervaring weten we dat een zorgvuldige voorbereiding een groot verschil kan maken, vooral in het geval van betwistingen tussen de werkgever en de werknemers of vakbonden. Een degelijke voorbereiding begint namelijk veel eerder dan de verkiezingsdatum zelf. Het is essentieel om vanaf het begin alle relevante informatie en documenten te verzamelen en bij te houden. Hieronder vind je nuttige informatie en een checklist die je kunnen helpen bij deze voorbereiding. Dit zorgt ervoor dat je goed voorbereid bent helpt je om snel en effectief te reageren bij een conflict.

Het belang van het concept ‘Technische Bedrijfseenheid’ (TBE)

De sociale verkiezingen worden georganiseerd op het niveau van de technische bedrijfseenheid (TBE). Dit concept is belangrijk, omdat de samenstelling van een TBE bepaalt hoeveel vertegenwoordigers gekozen kunnen worden. Een goede afbakening van de TBE zorgt ervoor dat alle werknemers eerlijk vertegenwoordigd worden, ongeacht hun locatie of juridische entiteit.

We spreken van een TBE zodra een groep werknemers een bepaalde mate van samenhang vertoont en zich onderscheidt van andere werknemersgroepen. Die samenhang wordt bepaald door economische en sociale criteria, waarbij het sociale aspect de doorslag geeft. Een TBE hoeft niet noodzakelijkerwijs samen te vallen met de juridische entiteit van een onderneming.

Bij de voorbereiding van de sociale verkiezingen bepaalt het bedrijf of er sprake is van één of meerdere TBE’s binnen de organisatie. Als er onenigheid is over de afbakening van een TBE, kunnen de vakbonden of werkgeversorganisaties tussenbeide komen, en uiteindelijk kan het voorgelegd worden aan de arbeidsrechtbank.

Betwistingen vermijden begint met een goede voorbereiding

In het geval van betwistingen tussen de werkgever enerzijds, en de werknemers en vakbonden anderzijds, blijkt uit onze ervaring dat een degelijke voorbereiding een groot verschil kan maken.

Deze voorbereiding begint lang voor de sociale verkiezingen plaatsvinden. Hieronder vind je twee checklists die bij deze voorbereiding kunnen helpen.

Checklist voor indicatoren van verandering binnen de bedrijfsstructuur

In de vier jaar na de sociale verkiezingen oefenen vakbondsmensen hun mandaat uit in OR en/of CPBW en worden de bezorgdheden van de werknemers in deze overlegorganen besproken.

Het is mogelijk dat er lopende de termijn van vier jaar tot de volgende verkiezingen wijzigingen gebeuren in de bedrijfsstructuur, die een gevolg hebben voor de afbakening van de TBE’s in het bedrijf. Het is belangrijk om deze wijzigingen tijdig te herkennen en te evalueren, zodat de afbakening van TBE's correct blijft en de volgende sociale verkiezingen eerlijk en representatief verlopen.

Hieronder vind je een checklist van factoren die de afbakening van Technische Bedrijfseenheden (TBE's) kunnen beïnvloeden. Veranderingen in deze factoren kunnen erop wijzen dat het bedrijf in de richting van minder TBE’s wil evolueren.

Evolutie naar meer gelijkaardige, overeenstemmende of aanvullende activiteiten

Indicaties:

• Identieke, overeenstemmende of aanvullende activiteiten
• Weinig of geen mogelijkheden tot ontwikkeling eigen activiteiten per entiteit
• Actief op identieke markt
• Zelfde cliënteel
• Zelfde voorgestelde producten en diensten
• Zelfde economische doelstelling
• …

Evolutie naar een meer gecentraliseerde directie over verschillende activiteiten en vestigingen heen

Indicaties:

• Effectief beheer door dezelfde personen
• Dezelfde personen verantwoordelijk voor kandidaturen
• Dezelfde persattaché
• Bestuurder van een bedrijf tekent arbeidsovereenkomsten in naam van ander bedrijf
• …

Evolutie naar een meer gecentraliseerde bedrijfsorganisatie en -beleid over verschillende activiteiten en vestigingen heen

Indicaties:

• Uitwisseling van materiaal
• Zelfde informaticasysteem
• Dezelfde bankrekening
• Identieke naam
• Dezelfde werkmethode
• Zelfde economisch beleid
• Gemeenschappelijke diensten (juridische dienst, dienst boekhouding, commerciële dienst, enz.)
• Gemeenschappelijke administratie
• Gemeenschappelijke instructies en procedures
• Identiek briefpapier en bestelbonnen
• Zelfde logo
• Zelfde website
• Zelfde prijzenbeleid
• Zelfde winstmarge
• …

Evolutie naar eenzelfde samenstelling van maatschappelijk kapitaal en rechtsvorm over verschillende activiteiten en vestigingen heen

Indicaties:

• Gemeenschappelijk BTW-nummer
• Opeenvolgende nummers in het handelsregister
• Geconsolideerde jaarrekeningen
• Zelfde aandeelhouders
• Identieke herkomst van subsidies
• Behoren tot eenzelfde economisch concern
• …

Evolutie naar sociale samenhang over verschillende activiteiten en vestigingen heen

Indicaties:

• Organiseren van groepsactiviteiten over verschillende activiteiten en vestigingen heen (nieuwjaarsreceptie, familiedag, barbecue, after-work drink…)
• Organiseren van gezamenlijke vormingen
• Gemeenschappelijk sociaal overleg
• …

Evolutie naar gemeenschappelijk personeelsbeleid-en beheer

Indicaties:

• Uniformiseren van loon- en arbeidsvoorwaarden
• Uniformiseren van arbeidsreglementen
• Zelfde systeem voor werktijdregistratie
• Zelfde systeem van verlof- en feestdagen
• Uitwisseling van personeel
• …

Evolutie naar samenhang wat betreft welzijn en veiligheid

Indicaties:

• Gelijkaardige aard van activiteiten en risico’s inzake welzijn en veiligheid
• Zelfde beleid inzake welzijn en veiligheid
• Gezamenlijke risicoanalyses/jaaractieplannen
• Gezamenlijke opleidingen
• Gezamenlijke registratie van arbeidsongevallen en absenteïsme
• Zelfde vertrouwenspersonen
• Zelfde uniform en veiligheidsuitrusting
• …

Bijhouden van dossier

Wanneer er net voor de sociale verkiezingen onenigheid ontstaat tussen de werkgever en de werknemers of vakbonden, zien we dat een goede voorbereiding een groot verschil maakt.

Omdat de termijn om in beroep te gaan bij zo’n conflict heel kort is, is het belangrijk dat werknemers en vakbonden een zo volledig mogelijk dossier opbouwen en bijhouden. Zorg ervoor dat je alle schriftelijke bewijsstukken verzamelt en goed bewaart.

Verslagen OR en CPBW

Let erop dat verslagen van OR en CPBW’s volledig zijn. Hierbij is het van belang om vragen en discussies integraal weer te geven. Hou deze verslagen zorgvuldig bij. Noteer op de verslagen het begin- en einduur van de vergadering.

Documenten rond sociale cohesie

Verzamel documenten waaruit het leven op de werkvloer en de cohesie tussen de werknemers blijkt. Voorbeelden:

• mededelingen en uitnodigingen (nieuwjaarsfeest bijv.)
• foto’s van groepsactiviteiten
• screenshots van whatsapp groepen en berichten
• …

Documenten rond welzijn en veiligheid

Verzamel documenten waaruit blijkt wat de veiligheidsrisico’s zijn op het werk. Voorbeelden:

• documenten over opleidingen rond veiligheid
• informatie over arbeidsongevallen
• informatiefolders over veiligheid, risico’s, enz.
• foto’s van veiligheidsrisico’s
• …
•  

Progress Lawyers Network biedt juridisch advies op maat

De advocaten van PLN informeren en assisteren werknemers en/of vakbonden wanneer er zich veranderingen dreigen voor te doen binnen de bedrijfsstructuur. Voor ons is het belangrijk om de impact van deze evolutie op de bescherming en het welzijn van de werknemers te helpen inschatten.

De advocaten van PLN helpen u bij het samenstellen van een dossier dat gebruikt kan worden in het kader van onderhandelingen met de werkgever of, in voorkomend geval, voorgelegd kan worden aan de rechtbank.

Hebt u vragen? Contacteer Jan Buelens (PLN Antwerpen) of Hind Riad (PLN Brussel) hierover.