NGO's eisen stopzetting onderhandelingen tussen NMBS en CAF
Intal Globalize Solidarity, Vrede vzw, 11.11.11 en Al Haq Europe komen tussen in een procedure voor de Raad van State tegen de gunning van een miljardencontract door de NMBS aan de Spaans-Baskische treinenbouwer CAF. CAF is betrokken bij de uitbouw van het Jeruzalemse tramnet dat illegale Israëlische nederzettingen verbindt met Israëlisch grondgebied. Daarmee draagt het bedrijf rechtstreeks bij aan een beleid dat internationaal wordt bestempeld als apartheid en annexatie.
Op 23 juli 2025 heeft de Belgische openbare spoorwegmaatschappij NMBS het Spaanse bedrijf CAF aangewezen als voorkeursbieder voor de bouw van 600 nieuwe treinen, goed voor een waarde van ruim drie miljard euro.
CAF is echter rechtstreeks betrokken bij het Jerusalem Light Rail-project (JLR), een tramnetwerk dat illegale Israëlische nederzettingen verbindt met West-Jeruzalem. Dat netwerk speelt volgens experten in internationaal recht een sleutelrol bij oorlogsmisdaden en bij de uitbreiding van de nederzettingenpolitiek.
Begin juli 2025 noemde speciaal VN-rapporteur Francesca Albanese CAF expliciet in een rapport over bedrijven die meeprofiteren van Israëls economie en politiek van bezetting, apartheid en inmiddels ook genocide. Volgens haar draagt CAF expliciet bij aan de aanleg van wegen en openbaar vervoer die de uitbreiding van illegale nederzettingen mogelijk maken en ze met Israël verbinden, terwijl Palestijnen systematisch worden uitgesloten en gesegregeerd.
Twee andere bedrijven hebben de beslissing van NMBS om exclusief verder te onderhandelen met CAF aangevochten bij de Raad van State, de hoogste administratieve rechtbank in België. Ze vragen om de opschorting van deze beslissing. Intal Globalize Solidarity, Vrede, 11.11.11 en Al Haq Europe komen in deze procedure tussenbeide, vertegenwoordigd door Progress Lawyers Network, om belangrijke argumenten met betrekking tot mensenrechten en internationaal recht naar voren te brengen.
NMBS negeerde eerdere waarschuwingen
De Raad van Bestuur van de NMBS bevestigde op 23 juli de keuze voor CAF, ondanks eerdere waarschuwingen van mensenrechtenorganisaties én ondanks een arrest van de Raad van State een eerdere gunningsbeslissing schorste.
Voordat de beslissing werd genomen, hebben 100 academici samen met de ngo's de NMBS en de minister van Transport gewaarschuwd dat CAF de mensenrechten schendt en dat de Belgische spoorwegmaatschappij niet door kon gaan met deze aanwijzing.
“De NMBS weet heel goed dat CAF rechtstreeks betrokken is bij grove schendingen van het internationaal recht,” zegt Ansje Vanbeselaere, voorzitster van Intal Globalize Solidarity. “We hebben de directie tal van rapporten bezorgd die de betrokkenheid van CAF documenteren bij de gedwongen verplaatsing van Palestijnen en bij de ontsluiting van illegale nederzettingen. Dat zijn oorlogsmisdaden. Toch schuift men dit terzijde en vraagt men louter om een verklaring van CAF zelf. Die houding is een en al hypocrisie.”
De NMBS negeert dit argument en vertrouwt uitsluitend op de belofte van CAF dat het de mensenrechten respecteert.
Juridische en morele verantwoordelijkheid
De maatschappelijke organisaties stellen dat de NMBS als overheidsbedrijf verplicht is haar aanbestedingen af te stemmen op de naleving van internationaal recht en mensenrechten.
“Het is onaanvaardbaar dat een Belgische overheidsinstelling publieke middelen toevertrouwt aan een onderneming die betrokken is bij oorlogsmisdaden,” aldus Willem Staes van 11.11.11. “We vragen niet alleen de uitsluiting van CAF in dit dossier, maar ook dat de NMBS haar selectiecriteria aanpast zodat fundamentele mensenrechten voortaan een bindend toetsingscriterium zijn bij toekomstige aanbestedingen.”
Eisen
De coalitie vraagt de opschorting van de beslissing van 23 juli 2025. Zij argumenteren dat het handelen van CAF een grove beroepsfout uitmaakt, op basis waarvan het bedrijf uitgesloten moet worden van de procedure. Ondanks uitgebreide rapporten over de rol van CAF in bezet Palestijns gebied, heeft de NMBS hier geen onderzoek naar gedaan alvorens de beslissing te nemen om CAF aan te duiden als voorkeursbieder. Dit is onredelijk en onzorgvuldig.
De NMBS heeft bovendien zelf als overheidsbedrijf de verplichting om het internationaal recht te respecteren. Het Internationaal Gerechtshof heeft recent opnieuw bevestigd dat Staten zich moeten onthouden van elke handeling die de onwettige aanwezigheid van Israël in de bezette Palestijnse gebieden ondersteunt. De internationale verplichtingen van België gelden óók in het kader van openbare aanbestedingen. Door een contract van meerdere miljarden aan CAF te gunnen, gaat de NMBS in tegen deze verplichtingen.
De coalitie wordt hierin ondersteund door VN-rapporteur Francesca Albanese: “Om te voldoen aan haar wettelijke verplichtingen onder het internationaal recht, zou de NMBS moeten overwegen om CAF uit te sluiten van haar openbare aanbestedingsprocedure.” Dat besluit verstuurde ze naar de NMBS, de voogdijminister Jean-Luc Crucke (Les Engagés) en minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot (Les Engagés).
Wil je graag deze belangrijke rechtszaak steunen? Hieronder vind je een link naar de crowdfunding. Wil je graag komen meeluisteren naar de pleidooien? De zaak wordt behandeld op 2 september om 10u voor de Raad van State en is openbaar.
