Arbeidsongeval bij Total
Op 19 november 2013 werden de monteurs German en William door hun werkgever telefonisch opgetrommeld om nog gauw een herstelling te doen aan een lekkende stoomklep bij olieraffinaderij Total in de Antwerpse haven. Een werkorder met een duidelijke omschrijving van de taak was er niet. Noch Team Industrial Services – de onderaannemer waarvoor German en William werkten – noch opdrachtgever Total legden de monteurs een risicoanalyse voor. Ter plekke werden ze niet begeleid. Niemand wees hen de te herstellen stoomklep aan. Omdat er meerdere lekkende kleppen waren, begonnen German en William te werken aan een andere klep dan de bedoeling was. Die klep was al vijfmaal geïnjecteerd met een middel om het lek te stoppen, terwijl dat maximaal tweemaal mag. Zo’n injectie is een lapmiddel. Normaal moet zo’n lekkende klep bij een shutdown – wanneer de installatie wordt stilgelegd – grondig worden gerepareerd of vervangen, maar dat was niet gebeurd. Tijdens de herstelling kwam het tot de fatale ontploffing.
Guido: “Het was een gigantische ontploffing. Als er 20 mensen rond hadden gestaan, dan waren die allemaal dood geweest. De olieraffinaderij was één grote zeef. Er waren 17 stoomkleppen die niet naar behoren werkten. Het veiligheidsbeleid was compleet ontoereikend. Het bedrijf had veel strenger moeten zijn op het onderhoud van de installaties en niet verzaakt hebben aan de noodzakelijke herstellingen en vervangingen. Total werkt – net als de andere chemiebedrijven in de Antwerpse haven – heel veel met onderaannemers en dan durft het mislopen met de communicatie. Maar ook de onderaannemer waarvoor German en William werkten heeft boter op het hoofd. Team Industrial Services was laks. Het bedrijf had begeleiding moeten eisen en niet mogen toestaan dat zonder werkorder werd gewerkt.”
Guido: "In eerste aanleg werden Total en Team Industrial Services veroordeeld door de correctionele rechtbank in Antwerpen. “Total nam zijn verantwoordelijkheid en aanvaardde de veroordeling – wat ik apprecieer – maar de onderaannemer ging in beroep. Die wilde de schuld bij de jongens leggen. In beroep werd Team Industrial Services opnieuw veroordeeld. Tot op vandaag kregen we nog geen verontschuldigingen van Team Industrial Services. Als het van de arbeidsauditeur had afgehangen was de hele rechtszaak er trouwens niet gekomen. Toen ik twee weken na het ongeval naar de griffie stapte om inzage te krijgen in het dossier merkte ik onmiddellijk dat het arbeidsauditoraat niet van plan was om de zaak tot op het bot uit te spitten. Ik kreeg te horen: ‘Weet je wel tegen wie je het opneemt? Total dat zijn grote mannen hé’.’
Toelichting door Jan Buelens, advocaat bij Progress Lawyers Network; het advocatenkantoor dat Guido Dirix juridisch bijstond
"Het vonnis is een belangrijk precedent. Meestal wordt de verantwoordelijkheid van de externe opdrachtgever – in dit geval Total – niet onderzocht. De rechtbanken focussen enkel op de onderaannemer zelf. Als werkgever is die namelijk steeds verantwoordelijk voor zijn werknemers, ook als ze in een ander bedrijf moeten gaan werken. Maar vaak wordt uit het oog verloren dat een opdrachtgever zoals Total een grote economische macht heeft, waardoor de onderaannemer minder gemakkelijk zijn veiligheidseisen zal stellen."
“Het is allerminst eenvoudig om zo’n rechtszaak op te starten en te winnen. Om tot deze veroordeling/uitspraak te komen, hebben Guido en zijn familie heel wat drempels moeten overwinnen. Je moet als nabestaande van een slachtoffer, de nodige bewijzen verzamelen, getuigen zien te vinden, weet hebben van interne procedures bij de opdrachtgever en aan die informatie geraken. Vanaf het begin werd Guido – om het zacht uit te drukken – niet aangemoedigd om een rechtszaak te starten. Niet door de bedrijven in kwestie. Die wilden zo snel mogelijk overgaan tot de orde van de dag. Ze hadden snel een rapport klaar om te zeggen dat er technische fouten waren gemaakt. Ze schoven het incident af op de producent van de installatie, een Italiaanse firma. Ook vanuit justitie (arbeidsauditoraat) was er weinig animo om Guido te steunen in zijn rechtszaak: tegen grote multinationale bedrijven neem je het beter niet op. Het vergt heel veel moed om dan te blijven doorzetten, maar de rechtszaak van Guido bewijst dat het kan.”
